Tarixçi Rəşidəddin Həmədaniyə görə, Kubilay Xan Ariq Bökəni məğlub etdikdən sonra Hülaküə (Hülegü) İlhan titulu verdi. Termin ilkhan burada "qəbilənin xanı," ulusun xanı "deməkdir və bu aşağı" xanlıq "Möngke Xana və onun varisi olan Monqol imperiyasının Böyük Xanlarına olan ilk hörmətə aiddir. Hülakü və sonralar Farsdakı digər Borjigin şahzadələrinin törətdiyi "İlhan" titulu, mənbələrdə 1260 -cı ildən sonraya qədər gerçəkləşmir. [10]
Mənşəyi redaktə edin
II Xarəzmli Məhəmməd monqollar tərəfindən göndərilən bir tacir dəstəsini edam edərkən, Çingiz xan 1219-cu ildə Xvarazm-Şah sülaləsinə müharibə elan etdi. Monqollar 1219-1221-ci illər arasında böyük şəhərləri və əhali mərkəzlərini işğal edərək imperiyanı ələ keçirdilər. ərazini xarabalığa tərk edən Jebe və Subutai altında olan monqol dəstəsi. Transoxiana da işğaldan sonra Monqolların nəzarətinə keçdi. [11]
Məhəmmədin oğlu Cəlaləddin Mingburnu c. 1224 Hindistana qaçdıqdan sonra. Atasının imperiyasından qalan bütün rəqib türk dövlətləri, Cəlala beyət etdiklərini tez bir zamanda elan etdilər. Orta Farsı ələ keçirmək üçün ilk monqol cəhdini dəf etdi. Lakin Cəlaləddin 1231-ci ildə Böyük Xan Ögedei tərəfindən göndərilən Çormaqan ordusu tərəfindən boğulmuş və əzilmişdi. Monqol yürüşü zamanı Azərbaycan və Fars və Kirmandakı güney Fars sülalələri könüllü olaraq Monqollara təslim oldu və xərac verməyə razılıq verdilər. [12] Qərbdə Həmədan və Farsın qalan hissəsi Çormaqan tərəfindən təmin edildi. Monqollar 1234 və ya 1236 -cı illərdə Ermənistan və Gürcüstana hücum edərək 1238 -ci ildə Gürcüstan Krallığının fəthini tamamladılar. Növbəti il Səlcuqluların tabeliyində olan Böyük Ermənistanın qərb bölgələrinə hücum etməyə başladılar. 1237-ci ilə qədər Monqol İmperiyası Farsın çox hissəsini (müasir Azərbaycan da daxil olmaqla), Ermənistanı, Gürcüstanı (Abbasi İraq və İsmayıl qalaları istisna olmaqla), eləcə də bütün Əfqanıstan və Kəşmiri özünə tabe etdi. [13] 1243 -cü ildə Köse Dağ savaşından sonra, Bayju altında olan Monqollar Anadolunu, Səlcuqlu Rum Sultanlığı və Trebizond İmperiyası isə Monqolların vassalına çevrildi. [14]
1236 -cı ildə Ögedei Böyük Xorasanın bərpasını və Herat şəhərinin yenidən məskunlaşdırılmasını əmr etdi. Monqol hərbi qubernatorları əsasən indiki Azərbaycanın Muğan düzündə düşərgə saldılar. Monqolların yaratdığı təhlükəni anlayan Mosul və Kilikiya Ermənistan hökmdarları Böyük Xana tabe oldular. Chormaqan, Zaqafqaziya bölgəsini Monqol hərbi iyerarxiyasına əsaslanaraq üç bölgəyə böldü. [15] Gürcüstanda əhali müvəqqəti olaraq səkkiz tümənə bölündü. [16] 1244 -cü ildə Güyük Xan, İran bölgələrindən də gəlir artırmağı dayandırdı və başqalarına vergi güzəştləri təklif etdi. [17] Qubernator Böyük Arghun (Arghun ağa) şikayətinə əsasən, Möngke Khan qadağan etdi. ortog-tacirlər (Monqol müqaviləli müsəlman tacirləri) [18] [19] və zadəganlar 1251-ci ildə relay stansiyalarından və mülki əhalidən sui-istifadə edirdilər. [20] Yeni bir siyahıyaalma əmr etdi və Monqolların idarə etdiyi Yaxın Şərqdəki hər bir kişiyə nisbətdə pul ödəməyi əmr etdi. mülkünə. Fars, Arghun altında dörd bölgə arasında bölündü. Möngke Khan, Kartidlərə Herat, Jam, Pushang (Fushanj), Ghor, Khaysar, Firuz-Kuh, Gharjistan, Farah, Sistan, Kabul, Tirah və Əfqanıstan üzərində səlahiyyət verdi. [21]
Hülaku Xan Redaktə edin
Çingiz xanın nəvəsi, həm Monqke xanın, həm də Xubilay xanın qardaşı Tolunun üçüncü oğlu Hulaqu xan, İlhanlığın ilk xanı idi. 1251 -ci ildə qardaşı Möngke'nin Böyük Xan olaraq qəbul edilməsindən dərhal sonra, Hülakü Şimali Çinin idarəçisi təyin edildi, lakin sonrakı ildə, Şimali Çin, Abbasi xilafətini fəth etməklə vəzifələndirilən Kubilay və Hülaquya təyin edildi. Kampaniya üçün ona bütün Monqol ordusunun beşdə biri verildi və oğulları Abaqa və Yoshmutu da özü ilə apardı. Hülakü eyni zamanda bir çox Çinli alim və astronomu da götürdü ki, onlardan məşhur fars astronomu Nasirəddin əl-Tusi Çinlilərin hesablama cədvəlləri haqqında məlumat aldı. [22] Maragheh təpəsində bir rəsədxana tikildi. 1255 -ci ildə Baijudan ələ keçən Hulaqu, Transoksianadan Suriyaya qədər monqol hakimiyyəti qurdu. 1256 və 1258 -ci illərdə Nizari İsmaili dövlətini və Abbasi xilafətini sıradan çıxardı. 1258 -ci ildə Hülakü özünü İlhan (tabe xan) elan etdi. Bundan sonra Qəzzaya qədər irəliləyərək 1260 -cı ildə qısa müddətdə Əyyubi Suriyasını və Hələbi fəth etdi. Möngkenin ölümü Hülaqunu növbəti Böyük Xan üçün quriltayda iştirak etmək üçün Monqolustana qayıtmağa məcbur etdi. Misir Məmlükləri tərəfindən Ayn Cəlut döyüşündə məğlub olan Fələstində 10 minə yaxın kiçik bir qüvvə buraxdı. [23]
Qızıl Orda Berke, Hulaqunun xidmətində olan üç Yohid şahzadəsinin şübhəli ölümləri səbəbindən 1262 -ci ildə Hulaquya müharibə elan etdi. Məmlük tarixçilərinə görə, Hülakü Berkenin qoşunlarını qıraraq, Berke ilə müharibə qənimətini bölüşməkdən imtina edə bilərdi. Berke Baybarsla birgə hücum istədi və Müllüklərlə Hulaquya qarşı ittifaq qurdu. Qızıl Orda, gənc şahzadə Noqayı İlhanlığı işğal etmək üçün göndərdi, lakin Hulaqu onu 1262 -ci ildə geri qaytardı. Daha sonra İlhanilər ordusu boş bir Yoçid düşərgəsini ələ keçirərək Terek çayını keçdi, ancaq Noqay qüvvələrinin sürpriz hücumu nəticəsində darmadağın edildi. Donmuş Terek çayında buz parçalandıqda çoxları boğuldu. [24] [25]
1262 -ci ildə Hülakü Böyük Xorasan və Mazandaranı Abaqaya, Şimali Azərbaycanı Yoşmuta verdi. Hülakü özü vaxtını Cənubi Azərbaycanda və Ermənistanda köçəriliklə keçirdi. İlk hakimiyyəti dövründə İlhanlıq, Anadolu və Mardində Səlcuqlular və Artuqilər istisna olmaqla, öz təbəələri tərəfindən kütləvi üsyanlar yaşadı. Şəmsəddin Cuvayni 1262-ci ildən sonra vəzir təyin olunana qədər işlər sakitləşməyə başladı və daha davamlı idarəetmə həyata keçirildi. [26]
Hülakü 1265 -ci ilin fevralında bir neçə gün ziyafət və ovdan sonra xəstələndi. 8 Fevralda öldü və yayda oğlu Abaqa onun yerinə keçdi. [26]
Orta dövr (1265–1291) Redaktə edin
Abaqanın qoşulması ilə dərhal Berkenin Qızıl Orda işğalı ilə üzləşdi və Berkenin Tiflisdə ölümü ilə sona çatdı. 1270-ci ildə Abaqa Çağatay xanlığının Ghiyas-ud-din Baraqın hücumunu məğlub etdi. Abaqanın qardaşı Tekuder qisas almaq üçün Buxaranı əlindən aldı. 1277 -ci ildə Mamluklar Anadolunu işğal etdilər və Elbistan döyüşündə Monqolları məğlub etdilər. Məğlubiyyətdən təsirlənən Abaqa, yerli naibi Mu'in-ad-Din Pervaneyi edam etdi və yerinə Monqol şahzadəsi Qongqortai ilə əvəz etdi. 1281 -ci ildə Abaqa Mongluk Temuru Mamluklara qarşı göndərdi, lakin o da Homsda məğlub oldu. [27]
1282 -ci ildə Abaqanın ölümü, Qarununalar tərəfindən dəstəklənən oğlu Arghun ilə Çingiz aristokratiyası tərəfindən dəstəklənən qardaşı Tekuder arasında ardıcıl mübarizə apardı. Tekuder Çingizlər tərəfindən xan seçildi. Tekuder, İlhanlığın ilk müsəlman hökmdarı idi, lakin öz səltənətini dindən çıxarmaq və ya çevirmək üçün heç bir fəal cəhd göstərmədi. Lakin o, monqol siyasi ənənələrini İslam ənənələri ilə əvəz etməyə çalışdı və nəticədə ordu dəstəyini itirdi. Arghun qeyri-müsəlmanlardan dəstək istəyərək dinini ona qarşı istifadə etdi. Bunu anlayan Tekuder, Arghun tərəfdarlarından bir neçəsini edam etdi və Argunu tutdu. Tekuderin himayədar oğlu Buaq, Arghunu azad etdi və Tekuderi devirdi. Arqun 1286 -cı ilin fevralında Xubilay Xan tərəfindən İlhan olaraq təsdiq edildi. [27]
Argunun hakimiyyəti dövründə müsəlmanların təsiri ilə fəal mübarizə apardı və Xorasanda həm məmlüklərə, həm də müsəlman monqol əmiri Navruza qarşı mübarizə apardı. Kampaniyalarını maliyyələşdirmək üçün Arghun, vəzirləri Buqa və Sa'd-ud-davlanın xərcləri mərkəzləşdirməsinə icazə verdi, lakin bu, çox populyar deyildi və keçmiş tərəfdarlarının ona qarşı çıxmasına səbəb oldu. 1291 -ci ildə hər iki vəzir öldürüldü və Arghun öldürüldü. [27]
Dini dəyişiklik (1291–1316) Redaktə edin
İlhanlıq, Arghunun qardaşı Qaykhatunun hakimiyyəti altında dağılmağa başladı. Monqolların əksəriyyəti İslamı qəbul etdi, Monqol məhkəməsi isə Buddist olaraq qaldı. Gaykhatu izləyicilərinin dəstəyini almaq məcburiyyətində qaldı və nəticədə krallığın maliyyə vəziyyətini məhv etdi. Vəziri Sədrəddin Zəncani, Yuan sülaləsindən dəhşətli şəkildə sona çatan kağız pulları qəbul edərək dövlətin maliyyəsini gücləndirməyə çalışdı. Gaykhatu, oğlanla cinsi əlaqədə olduğu iddiasıyla Monqol köhnə mühafizəçisini də uzaqlaşdırdı. Gaykhatu 1295 -ci ildə devrildi və yerinə əmisi oğlu Baydu təyin edildi. Baydu, Gaykhatunun oğlu Ghazan tərəfindən devrilənə qədər bir ildən az müddət hökmranlıq etdi. [27]
Hülakü nəsli, Şamanizm, Buddizm və Xristianlıq da daxil olmaqla bir çox dinlərə dözərək və son nəticədə 1295 -ci ildə İslamı bir dövlət dini olaraq qəbul edərək, sonrakı səksən il ərzində İranı idarə etdi. Ancaq bu çevrilməyə baxmayaraq, İlhanlar məğlub olan Mamluklara qarşı qaldılar. həm Monqol işğalçıları, həm də Səlibçilər. İlhanlar Suriyaya bir neçə dəfə hücum etdilər, lakin heç vaxt Məmlüklərə qarşı əhəmiyyətli bir mövqe tuta bilmədilər və nəticədə Suriyanı fəth etmək planlarından əl çəkmək məcburiyyətində qaldılar. Kilikiya. Bu, əsasən Monqol İmperatorluğunda baş verən vətəndaş müharibəsi və xanlıqların şimal və şərqdəki düşmənçiliyi ilə əlaqədar idi. Moğolistandakı Çağatay xanlığı və Qızıl Orda Qafqazda və Transoksianada İlhanlığı təhdid edərək qərbə doğru genişlənmənin qarşısını aldı. Hülakunun hakimiyyəti dövründə belə, İlhanlıq Qafqazda rus çöllərində monqollarla açıq müharibə aparırdı. Digər tərəfdən, Çində yerləşən Yuan sülaləsi İxanlığın müttəfiqi idi və onilliklər ərzində ikincisi (İmperator da Böyük Xan) üzərində nominal hökmranlıq saxlayırdı. [28]
Qazan, Novruzun təsiri ilə İslamı qəbul etdi və İslamı rəsmi dövlət dini etdi. Xristian və Yəhudi subyektləri bərabər statuslarını itirdilər və haqqı ödəməli oldular jizya müdafiə vergisi. Qazan, Buddistlərə dönüş və ya qovulma mövzusunda daha sərt bir seçim verdi və sonradan bu şiddəti rahatlaşdırsa da, məbədlərinin məhv edilməsini əmr etdi. [29] 1297-ci ildə Navruz devrilərək öldürüldükdən sonra, Qazan dini dözümsüzlüyü cəzalandırdı və qeyri-müsəlmanlarla münasibətləri bərpa etməyə çalışdı. [30] [31]
Xarici əlaqələr baxımından, İlhanlığın İslamı qəbul etməsi, digər müsəlman dövlətlərə qarşı düşmənçiliyinə çox az təsir etdi və Suriyaya nəzarət etmək üçün Memlüklərlə qarşıdurma davam etdi. Monqolların Məmlüklər üzərində yeganə böyük qələbəsi olan Vadi əl-Xəzəndər döyüşü, sonuncunun Suriya üzərində nəzarətini bir neçə aya dayandırdı. Şiə ilahiyyatçıları Al-Hilli və Maitham Al Bahrani'nin təsiri altına düşdükdən sonra, Gazan'ın siyasəti, qardaşı Öljeitü altında İslamın Şiə markasına üstünlük verməyə başlaya biləcəyinə dair təkliflərə baxmayaraq davam etdi. [32]
Körpəlikdə Xristiyanlıqda vəftiz edilmiş, Buddizmlə flört edən Öljeitü, hələ də bəzi qalıq şamanizmi qoruduğuna baxmayaraq, Hənəfi Sünni oldu. 1309-10-cu illərdə şiə müsəlman oldu. [33] 1304-cü ildə bir erməni katib "hər kəsə xoş niyyət göstərən Xar-Banda Öljeitü" nin yerinə keçən "xeyirxah və ədalətli" Qəzanın ölümünü qeyd etdi. 1306 -cı il tarixli bir kolofon Monqolların İslam dinini qəbul etdiyini bildirir və "hər kəsi boş və yalan ümidlərinə çevirməyə məcbur edir. Zülm edir, taciz edir və əzab verir", o cümlədən "xaç və kilsəni təhqir etmək". [34] Qazanın hücumlarından sağ çıxan bəzi Buddistlər, 50 ildən artıqdır ki, aləmdə fəal olduqlarını göstərərək Öljeitunu Dharma -ya qaytarmaq üçün uğursuz cəhd etdilər. [35]
Monqolların çevrilməsi əvvəlcə kifayət qədər səthi bir iş idi. İslamın qurulması prosesi birdən -birə baş vermədi. Öljeitu'nun tarixçisi Qaşani, Qutlu-Şahın Hənəfilərlə Şafiiler arasında bir mübahisə ilə səbrini itirdikdən sonra İslamı tərk etməli və Monqolların Çingiz Xanın yollarına dönmələri lazım olduğunu söylədi. Qashani, Öljeitunun əslində qısa müddətə geri döndüyünü də bildirdi. Müsəlman olaraq, monqollar, Safi-ad-din Ərdəbili kimi ustadlarla təsəvvüfə çox üstünlük verirdilər. [36]
Parçalanma (1316–1357) Redaktə edin
Öljaitunun oğlu, sonuncu İlhan Əbu Səid Bahadur Xan, 1316 -cı ildə taxta çıxdı. 1318 -ci ildə Xorasanda Çağatayilər və Qara'unalar tərəfindən üsyan və eyni zamanda Qızıl Orda tərəfindən istila ilə üzləşdi. Anadolu əmiri İrençin də üsyan etdi. İrençin 13 iyul 1319-cu ildə Zəncan-Rud döyüşündə Taichiudlu Chupan tərəfindən əzildi. Çupanın təsiri altında İlhanlıq, Çağatayid üsyanını və Mamlukları dağıtmağa kömək edən Çaqataylarla barışdı. 1327-ci ildə Əbu-Sai Çupanı "Böyük" Həsənlə əvəz etdi. [37] Həsən 1332-ci ildə xana sui-qəsd cəhdində günahlandırılaraq Anadoluya sürgün edildi. Monqol əmirləri olmayan Şərafəddin Mahmud-Şah və Qiyasəddin Məhəmmədə görünməmiş hərbi səlahiyyətlər verildi və bu da Monqol əmirlərini qıcıqlandırdı. . 1330-cu illərdə Qara Ölüm epidemiyaları İlhanlığı xarab etdi və həm Əbu-Said, həm də oğulları 1335-ci ildə vəba tərəfindən öldürüldü. [38] Ghiyas-ud-Din, Ariq Böke nəslindən olan Arpa Keunun taxta çıxması ilə 1338-ci ildə "Kiçik" Həsən Azərbaycanı ələ keçirənə qədər qısa müddətli xanların varisliyini tetikledi. Orda, İlhanilik qalığına son qoyaraq bir il ərzində Çupanilərin əlində olan Təbrizi fəth etdi. [39]
Yeddinci Səlib yürüşü dövründən başlayaraq, Qərbi Avropa məhkəmələri XIII -XIV əsrlərdə Monqollarla, ilk növbədə İlhanlıq ilə ittifaq qurmaq üçün bir çox cəhdlər etdilər (Qərbi Avropalılar müsəlmanlar və Asiyalılar tərəfindən frank adlanırdı. Səlib yürüşləri dövrü). Müsəlmanlara (ilk növbədə Mamluklara) müxalif olan İlhanlıq və Avropalılar yenə də qüvvələrini ümumi düşmənlərinə qarşı qənaətbəxş şəkildə birləşdirə bilmədilər. [40]
Yerli əhalinin yüksək vəzifələrə nəzarəti ələ almasını istisna edən Çin mərkəzli Yuan sülaləsindən fərqli olaraq, İlhanlıq Türk-Moğol hərbi zabitləri ilə ortaq olaraq Orta Asiya-Fars ("Tacik") idarəsi vasitəsi ilə öz səltənətini idarə etdi. Fars idarəçilərinin hamısı müsəlman və ya Səlcuqlara və Xarəzmilərə xidmət edən ənənəvi ailələrin üzvləri deyildi (məsələn, Cuvayni ailəsi). Məsələn, 1288-ci ildən 1291-ci ilə qədər İlhanlıq vəziri yəhudi Səəd əl-Davla, görkəmli vəzir və tarixçi Rəşidəddin Həmədani islamı qəbul etmiş bir yəhudi idi. [41]
İlhanlıq Moğolları, sülalənin sonuna qədər həyat tərzlərində köçəri olaraq qaldılar. Onların köçəri yolları İraqın mərkəzi hissəsini, İranın şimal -qərbini, Azərbaycanı və Ermənistanı əhatə edirdi. Monqollar İraqı, Qafqazı, Mardin Artuqid sultanı Gürcüstan, Kufə və Luristan istisna olmaqla, İraqın qərbi və cənubunu birbaşa idarə edirdilər. Qara'unas monqolları Xorasanı muxtar bir səltənət olaraq idarə etdilər və vergi ödəmədilər. Heratın yerli Kart sülaləsi də muxtar qaldı. Gəlirinin dörddə birini təmin edən Anadolu, İlhanlığın ən zəngin əyaləti idi, İraq və Diyarbəkir birlikdə gəlirlərinin təxminən 35 faizini təmin edirdi. [42]
1330 -cu ildə Abxaziyanın ilhaqı Gürcüstan Krallığının yenidən birləşməsi ilə nəticələndi. Lakin, İl-Xanlar tərəfindən Gürcüstandan alınan xərac, 1336-1350-ci illər arasında müharibələr və aclıq səbəbiylə təxminən dörddə üçü ilə batdı. [43]
İlhanlığın yaranması Yaxın Şərq bölgəsində əhəmiyyətli bir tarixi təsir göstərdi. Vahid Monqol İmperatorluğunun qurulması Asiya boyunca ticarət və ticarəti xeyli asanlaşdırdı. İlxanlıq ilə Çində qərargahı Yuan sülaləsi arasındakı əlaqələr bu inkişafı təşviq etdi. [44] [45] İmperator Çinin əjdaha geyimi İlhanilər tərəfindən, Çin Huangdi (İmperator) titulu, Çin siyasət sisteminin monqollarına ağır təsir göstərməsi səbəbindən İlhanilər tərəfindən istifadə edilmişdir. Çin xarakterli möhürlər, Çin hökumət təşkilatına istinadlar olan Yuan sülaləsindən aldıqları möhürlərdən başqa, İlhanilərin özləri tərəfindən yaradılmışdır. [46]
İlhanlıq, sonrakı Səfəvi sülalə dövlətinin və sonda müasir İran ölkəsinin də yolunun açılmasına kömək etdi. Hülakunun fəthləri İranı şərqdən Çin təsirinə açmışdı. Bu, onun varislərinin himayəsi ilə birlikdə İranın memarlıq sahəsində fərqli üstünlüyünü inkişaf etdirəcəkdir. İlxanlar dövründə İran tarixçiləri də ərəbcə yazmaqdan ana fars dilində yazıya keçdilər. [47]
İkili giriş mühasibatlığı ilk dəfə olaraq Osmanlı İmperatorluğu tərəfindən qəbul edilən İlhanilik merdibanında tətbiq edildi. Bu inkişaflar Avropada istifadə olunan mühasibat təcrübəsindən asılı deyildi. [48] Bu mühasibat sistemi, ilk növbədə, 1295-1304-cü illərdə Qazan xanın əkinçilik və maliyyə islahatlarının yaratdığı sosial-iqtisadi ehtiyacların nəticəsi olaraq qəbul edilmişdir.
İlhan, 19/20 -ci əsrdə İranda bir qəbilə adı olaraq
İlhan titulu 19 -cu əsrdə Cənubi İranın Qaşqay köçəriləri arasında yenidən ortaya çıxdı. Jan Mohammad Khan, 1818/19 tarixindən etibarən istifadə etməyə başladı və bunu aşağıdakı bütün Qashqai liderləri davam etdirdilər. Sonuncu İlhan, 1954 -cü ildə Mossadeqə dəstəyindən sonra sürgünə göndərilən Nasir Xan idi. 1979 -cu ildə İslam İnqilabı zamanı geri döndükdə əvvəlki mövqeyini bərpa edə bilmədi və 1984 -cü ildə Qaşqayların sonuncu İlhan olaraq öldü. [49]
İlhanlıq, Feniks, ipək və qızılı olan Lampalar, İran və ya İraq, 14. əsr.
Birinci İlhan
İlhanilər sülaləsinin əsl qurucusu, Çingiz xanın nəvəsi və həm Möngke xanın, həm də Xubilay xanın qardaşı Hulaqu Xan idi. Möngke, Yaxın Şərq üzərində möhkəm bir Toluid nəzarəti qurması üçün onu göndərdi və vəzifəsi yerinə yetirildikdə Monqolustana qayıtmasını əmr etdi. [12] 1255 və ya 1256 -cı illərdə Baiju'dan devralınca, "Misir sərhədlərinə qədər" müsəlman krallıqlarını qərbə tabe etməkdə ittiham olunurdu. Bu işğal türkmənlərin Monqol tayfalarından qaçmaq üçün qərbə doğru Anadoluya köçməsinə səbəb oldu. O, sülaləsini Transoxianadan Suriyaya qədər uzanan Monqol İmperatorluğunun cənub -qərb hissəsində qurdu. 1256 və 1258 -ci illərdə İsmaili Nizari Haşşaşinləri və Abbasi xilafətini məhv etdi. Bundan sonra Qəzzaya qədər irəliləyərək qısa müddətdə Əyyubi-Suriyanı fəth etdi.
Möngke'nin ölümü, Hulaqunu, Khuriltai (yeni bir lider seçimi) hazırlamaq üçün Pers yurdundan qayıtmağa məcbur etdi. Monqolların irəliləməsini davam etdirmək üçün kiçik bir qüvvə buraxdı, lakin 1260 -cı ildə Misir Mamluklarının əlində Ayn Jalut döyüşündə böyük bir məğlubiyyət ilə Fələstində dayandırıldı. Geo-siyasi və dini məsələlər və Hulaqunun xidmətində olan üç Jochid şahzadəsinin ölümü səbəbindən Berke 1262-ci ildə Hulaquya açıq müharibə elan etdi və ehtimal ki, qoşunlarını İrana geri çağırdı. Məmlük tarixçilərinə görə, Hülakü Berkenin qoşunlarını qıra bilər və döyüş qənimətini Berke ilə bölüşməkdən imtina edərdi.
Şərqdəki Yuan sülaləsi, dostluq münasibətləri saxladı və 1330 -cu illərdə sonuncunun süqutuna qədər İlhanlıq üzərində nominal hökmranlıq saxladı. [13] [14] Hülakü nəslindən sonrakı səksən il ərzində Persiyada hökm sürdülər, Şamanizm, Buddizm və Xristianlıq daxil olmaqla bir çox dinlərə dözdülər və nəticədə 1295 -ci ildə İslamı dövlət dini olaraq qəbul etdilər. Lakin bu çevrilməyə baxmayaraq, İlhanlar Mamluklara qarşı qaldılar. (həm monqol işğalçılarını, həm də səlib yürüşçülərini məğlub edən). İlhanlar Suriyaya bir neçə dəfə hücum etdilər, lakin heç vaxt Məmlüklərə qarşı əhəmiyyətli bir mövqe tuta bilmədilər və nəticədə Suriyanı fəth etmək planlarından əl çəkmək məcburiyyətində qaldılar. Kilikiya. Bu, böyük ölçüdə Monqol İmperatorluğunda vətəndaş müharibəsi, xanlıqların şimal və şərqdəki düşmənçiliyi ilə əlaqədar idi. Moğolistandakı Çağatay xanlığı və Qızıl Orda Qafqazda və Transoksianada İlhanlığı təhdid edərək qərbə doğru genişlənmənin qarşısını aldı. Hülakunun hakimiyyəti dövründə belə, İlhanlıq Qafqazda rus çöllərində monqollarla açıq müharibə aparırdı.
Hülakü özü ilə bir çox Çinli alimləri, astronomları götürdü və məşhur fars astronomu Nasirəddin əl-Tusi, Çinlilərin hesablama cədvəlləri haqqında məlumat aldı. [15] Rəsədxana Maragheh təpəsində tikilmişdir.
İran-İraq müharibəsi
1980 22 sentyabr - 8 il davam edən İran -İraq müharibəsinin başlaması.
1981 Yanvar - 444 gün əsirlikdə bitən Amerikalı girovlar azad edildi.
1981 İyun - Prezident Bani -Sadr istefaya göndərilir və daha sonra Fransaya qaçır.
1985 - ABŞ və Sovet İttifaqı silah tədarükünü dayandırdıqdan sonra, ABŞ gizli silah sövdələşmələri təklif edərək Livandakı girovların azad edilməsini qazanmağa çalışdı. Bu sonradan İran-Kontra işi kimi tanınacaq.
1988 İyul - İran Air Airbus, USS Vincennes tərəfindən səhvən vuruldu.
İlhanlıq müsəlman olmaq əvəzinə xristian (nestorian və ya pravoslav) olur.
İlk xanlığı xristian etmənin ən yaxşı yolunun 6 -cı Xanı Baydu ilə başlamaq olduğunu söyləyirəm. Baydu xaç geyərək xristian kilsələrinin tikilməsinə icazə verərək xristianlığa çox xarici simpatiya bəsləyirdi. Onun hakimiyyəti çox qısa idi, təxminən yarım il ərzində, tamamilə İslamı qəbul edən əmisi oğlu Qazana qarşı vətəndaş müharibəsində devrilənə qədər. Vətəndaş müharibəsindən bir neçə ay əvvəl Baydu'dan Qazandan qurtulmaq istənmişdi, lakin o, ailə bağından (əmioğlu idi) bunu etməkdən imtina etdi.
Alt vaxt cədvəlində Baydu'ya, Qazandan qurtulmasını söyləyən insanları dinləməsinə icazə verin. Baydu, Xanlıq üzərində hökmranlığını möhkəmləndirərək Qazanı və oğullarını öldürdü.
İlhanlıq uzun müddətdir qərbdəki xristian hökmdarları ilə ortaq düşmənlərinə, yəni Misir Mamluklarına qarşı mübarizə aparmaq istəyərdi. Qərbdəki Katolik hökmdarları monqolların Katolikliyə çevrilməsini və Monqolların özləri xərac və təslim olmağı tələb etdikləri üçün bu, əslində baş vermədi.
Gəlin bir kompromisə gəldiklərini söyləyək, Baydu rəsmi olaraq Şərq Kilsəsinə çevrilməyi qəbul edir, lakin bütün xristianların ibadət azadlığına icazə verir və prozelitizm və həcc kimi şeyləri məhdudlaşdırmayacaq. Haçlı dövlətlərinin son qalıqları bunun müqabilində ona and içir və xərac verir. Baydu razılaşır və Lusignan sülaləsinin bir üzvünü özünə arvad alır.
İndi bunların hamısı Acre -in süqutundan bir neçə il sonra, 9 -cu və qrafikimizdə son səlib yürüşü cəmi 20 il əvvəl baş vermişdi. Kipr Lusignan krallarının çağırışı ilə Papa VIII Boniface yeni bir Səlib yürüşü çağırır.
Fransa Sərgisi Phillip, Məbədçilərə olan borclarının bağışlanması şərti ilə səlib yürüşünə qatılır. Tapınaqçılar bu şərtləri yalnız Səlib yürüşü uğurlu olarsa qəbul edirlər. Phillip'in zaman çizelgemizdeki Templar nizamını məhv etməsinə səbəb olan eyni borclar idi.
Fransa Krallığı və İlhanlıq, Phillipsin babası Saint Louis tərəfindən onilliklər əvvəl irəli sürülən bir planı qəbul edir, Fransız qüvvələri, İlhanlığın Suriyanı işğal edərək, Mamlukian qüvvələrini iki şəkildə parçalayaraq Misirə hücum edir. Deyək ki, iki uzunmüddətli hücum uğurlu alındı və İlhanlıq Şam və Suriya üzərində nəzarəti ələ keçirərkən Misirdə yeni bir Katolik Səlibçi Dövləti quruldu. Kipr kralı Bayduya sadiqlik andı içərkən, yeni Katolik Misir Krallığı hər il xərac göndərir, lakin nominal müstəqildir.
Bəs buradan hara gedək? İlhanlığın idarə etdiyi insanlar hələ də müsəlmandır. Baydu bir müddət Monqol dini tolerantlıq ənənəsini davam etdirir, lakin Şərq Kilsəsinə xeyir verir, yeni Kilsələr qurarkən və Şərq Kilsəsindən missionerlik işini təbliğ edərkən yavaş -yavaş xristian olmayan əhaliyə vergi tətbiq edir. Onilliklər ərzində əhali yavaş -yavaş İlhanlığın paytaxtı Təbrizdən yayılaraq xristianlığı qəbul edir.
Bu İlhanlıq bu anda olduqca qeyri -sabit olacaq, İlhanlığın tabeliyində olan bir çox şərq hökmdarları, önümüzdəki onilliklərdə bir yerdə vətəndaş müharibəsinə səbəb olacağını düşündüyüm bir xristianın tabeçiliyində olmağı xüsusilə sevməyəcəklər. Zaman cədvəlimizdə olduğu kimi, İlhanlıq tədricən vətəndaş müharibəsinə girir və çoxlu dövlətlərə, qərbdə xristianlara və şərqdə islamlara parçalanır.
Bəs İlhanlığın xristian olmasının nəticəsi nə olacaq? Əvvəla, Türkiyə milləti bildiyimiz kimi mövcud olmaya bilər. Rum Sultanları, İlhanlıq dövründə çoxlu Bəyliklərə parçalanaraq zaman çizelgemizde tükəndi. Bir xristian İlhan, ehtimal ki, Türk müsəlmanlarının özlərini idarə etmələrinə icazə verməzdi, buna görə də, ehtimal ki, bölgəyə xristian valilər təyin ediləcəkdi və bunlar ermənilər olacaqdı, çünki Kilikiya Erməni Krallığı artıq illərdir İlhanlığın vassalı idi. Müasir Anadolu bu zaman çizelgesinde Türkcədən daha çox erməni ola bilər.
Bundan əlavə, Bizans İmperiyası bu zaman kəsiyinə düşə bilməzdi, çünki güclü bir Türk Anadolu olmadan Osmanlı yoxdur. Osmanlıların olmaması o qədər tarixi dəyişir ki, bu barədə bir kitab yaza bilərdim və hələ də hər şeyi ala bilmirəm. Mən tam bir alt-tarixi dövrə vurduğumdan, canlı bir Bizans və Erməni Anadolu ilə burada gəzəcəyəm.
Assuriyalılar, Nestorian Xristianlığını tətbiq etdikləri üçün bu zaman cədvəlində bizimki ilə müqayisədə daha yaxşı gedəcəklər. İlhanlığın və varis dövlətin liderlərinin, səlcuqların fəthindən sonra getdikcə daha çox farslaşması kimi, dinləri ilə birlikdə Assuriya mədəniyyətini də mənimsədiklərini görə bildim. İndiki İraq və Küveytdə böyük bir Asur milləti ola bilər. Cəhənnəm ki, Assuriya dövləti günümüzə qədər monqol əsilli bir sülaləyə sahib ola bilər. Bağdadda hökm sürən Borjigin assur sülaləsi dəli kimi səslənir. Buna Bağdad da deyərlərmi? Bəlkə adını Babilistana və ya başqa bir şeyə dəyişək.
Levantın bu qrafikdə nə istəyəcəyi barədə heç bir fikrim yoxdur. Yeni başlayanlar üçün şübhə edirəm ki, Avropanın xristian millətləri xristianları yerindən tərpətmək istəsəydi, İsrailin yaradılmasına razılıq verərdi, Bəlkə də bu, əvvəlki Assuriya dövlətinin bir hissəsi olardı, ya da Assuriya, Monqol, Ərəb, və Latın mədəniyyəti ortaya çıxa bilər.
Misirin katolik olaraq qalacağına əmin deyiləm. Bu qrafikdə nəzəriyyəli fəthdə Misirin Etnik və Dini quruluşunun nə olduğuna əmin deyiləm. Ancaq bilirəm ki, Misru Mamlukian hökuməti bir çox koptları qəbul etməyə məcbur etdi. Bu zaman cədvəlində Məmlüklərin Misir üzərində hakimiyyəti təxminən 40-50 il davam etdiyi üçün Misirdə daha çox miqdarda Kopt olacaqdı. Bəlkə də Səlibçilərin üst təbəqəsi Kopt subyektləri tərəfindən devrilir və ya torpaq üzərində hökmranlıqlarını asanlaşdırmaq üçün Kopt üslublarını və mədəniyyətini mənimsəyirlər.
Şərqi Fars və Hindistan başqa bir hekayədir. Qərbdəki xristian millətləri ilə Timur, zaman cədvəlimizdə olduğu qədər qalib gələ bilməz, güclü bir Temurlu imperiyası olmadan Hindistanı müstəmləkəyə qədər müxtəlif müstəqil şahzadələr/sultanlar tərəfindən idarə olunan bir Muğal imperiyası ola bilməz.
Templar nizamı hələ çoxdur, çox iş görmürlər. Hal -hazırda Malta ordeni olan Knights Hospitaler -ə bənzər bir rol oynayacaqlar. Tamplarların, islahatlara qədər Romanın bir bank qolu rolunu oynadığını görə bilərdim. Maltadan söz düşmüşkən, Osmanlı olmadığından ada zaman cədvəlimizdə heç vaxt sifariş verilmir.
Xülasə olaraq, İlhanlıq müvəffəqiyyətlə Xristianlığı qəbul edə bilsə, bölgənin bütün tarixi kəskin şəkildə dəyişir. güclü müstəqil erməni və assur dövlətlərinin yaranmasına səbəb olur.
Parçalanma
1330-cu illərdə Qara Ölüm epidemiyası İlhanlıq imperiyasını darmadağın etdi, son il-xan Əbu Səid və oğulları vəba nəticəsində öldürüldü. [21]
1330 -cu ildə Abxaziyanın ilhaqı Gürcüstan Krallığının yenidən birləşməsi ilə nəticələndi. Bununla birlikdə, İl-Xanların Gürcüstandan aldıqları xərac 1336-1350-ci illər arasında müharibələr və aclıq səbəbiylə təxminən dörddə üçü ilə batdı. [22] Həm də Anadolu bəylikləri İlhanlıq süstlüyündən qurtuldu. [ sitata ehtiyac var ]
1335 -ci ildə Əbu Səidin ölümündən sonra İlhanlıq sürətlə parçalanmağa başladı və bir çox rəqib varis dövlətlərə, xüsusən də Cəlairilərə bölündü. Qaranlıq İlhan iddiaçıların sonuncusu olan Hasarın nəsli Togha Temur 1353 -cü ildə Sarbadars tərəfindən öldürüldü. Timur daha sonra guya köhnə xanlığı bərpa etmək üçün Cəlairilərdən bir dövlət kəsdi. Tarixçi Rəşidəddin Həmədani 1315-ci illərdə xanlar üçün universal bir tarix yazdı ki, bu da onların tarixi üçün çoxlu material təmin edir. 1357-ci ildə Qızıl Orda İl ərzində Çobanilərin tabeçiliyində olan Təbrizi fəth edərək İlhanlığın qayıdışı ilə bağlı son ümidinə son qoydu. İlhanlığın süqutundan sonra Kilikiya Erməni Krallığı Məmlüklərə qarşı Monqol müdafiəsini itirdi və 1375 -ci ildə onlar tərəfindən məhv edildi.
Miras
Monqolların tarixi
Çingiz xandan əvvəl
Xamaq Moğol
Monqol İmperiyası
Xanlıqlar
- Çağatay xanlığı
- Qızıl Orda
- İlhanlıq
- Yuan sülaləsi
Şimali Yuan
Teymurilər İmperiyası
Muğal İmperiyası
Krım xanlığı
Sibir xanlığı
Noqay Orda
Həştərxan xanlığı
Kazan xanlığı
Züngər xanlığı
Qing dövründə Monqolustan
Xarici Monqolustan (1911-1919)
Çin Respublikası (Monqolustan işğalı)
Monqol Xalq Respublikası (Xarici Monqolustan)
Müasir Monqolustan
Mengjiang (Daxili Monqolustan)
Çin Xalq Respublikası (Daxili Monqolustan)
Buryatiya Respublikası
Kalmık Respublikası
Hazara monqolları
Aimak monqolları
Vaxt qrafiki
redaktə qutusu
E.ə
Tarixdən əvvəlki
Proto-Elam sivilizasiyası
3200–2800
Elamit sülalələri
2800–550
Bactria-Margiana Kompleksi
2200–1700
Mannai Krallığı
10-7 -ci və#160 cent.
Median İmperiyası
728–550
Əhəmənilər İmperiyası
550–330
Seleucid İmperiyası
330–150
Yunan-Baqtriya Krallığı
250-125
Parfiya İmperiyası
248 -CE 𧇠
CE
Kuşan İmperiyası
30–275
Sasani İmperiyası
224–651
Eftalit İmperiyası
425–557
Kabul Şahi Krallığı
565–879
Patriarxal Xilafət
637–651
Əməvilər xilafəti
661–750
Abbasilər xilafəti
750–1258
Tahirilər sülaləsi
821–873
Ələvilər sülaləsi
864–928
Saffarilər sülaləsi
861–1003
Samani sülaləsi
819–999
Ziyarilər sülaləsi
928–1043
Buyid sülaləsi
934–1055
Qəznəvilər İmperiyası
975–1187
Ghurid sülaləsi
1149–1212
Səlcuq İmperatorluğu
1037–1194
Xarəzmilər sülaləsi
1077–1231
İlhanlıq
1256–353
Kartidlər sülaləsi
1231–389
Müzəffərilər sülaləsi
1314–1393
Çupanilər sülaləsi
1337–1357
Cəlayerilər sülaləsi
1339–1432
Teymurilər İmperiyası
1370–1506
Qara Qoyunlu Türkmənlər
1407–1468
Aq Qoyunlu Türkmənlər
1378–1508
Səfəvi İmperiyası
1501–1722
Muğal İmperiyası
1526–1857
Hotaki sülaləsi
1722–1729
Əfşarilər sülaləsi
1736–1750
Zand sülaləsi
1750–1794
Durrani İmperiyası
1794–1826
Qacar sülaləsi
1794–1925
İlhanlığın yaranması bu bölgəyə əhəmiyyətli təsir göstərdi. Monqol İmperiyası Asiyada ticarət və ticarəti xeyli asanlaşdırdı. İlhanlıq ilə Çində qərargahı Yuan sülaləsi arasındakı əlaqələr bu inkişafı təşviq etdi. [20] [21]
İlhanlıq, sonrakı Səfəvi sülalə dövlətinin və sonda müasir İran ölkəsinin də yolunun açılmasına kömək etdi. Hülakunun fəthləri İranı şərqdən Çin təsirinə açmışdı. Bu, onun varislərinin himayəsi ilə birlikdə İranın memarlıq sahəsində fərqli üstünlüyünü inkişaf etdirəcəkdir. İl Xanlar dövründə İran tarixçiləri də ərəbcə yazmaqdan farsca yazmağa keçdilər. [22]
İkili mühasibat uçotu qaydaları İlhanlılıq dövründə tətbiq edildi, sonra Osmanlı imperiyası tərəfindən qəbul edildi. Bu inkişaflar Avropada istifadə olunan mühasibat təcrübəsindən asılı deyildi. [23] Bu mühasibat sistemi, əsasən Qazan Xanın 1295-1304-cü illərdə kənd təsərrüfatı və maliyyə islahatları nəticəsində yaranan sosial-iqtisadi ehtiyaclardan yarandı.
Türkiyə Respublikası parlamentli demokratiyadır. All Turkish citizens over the age of 18 have the right to vote.
The head of state is the president, currently Recep Tayyip Erdoğan. The prime minister is head of government Binali Yıldırımis the current prime minister. Since 2007, presidents of Turkey are directly elected, and the president appoints the prime minister.
Turkey has a unicameral (one house) legislature, called the Grand National Assembly or Turkiye Buyuk Millet Meclisi, with 550 directly elected members. Parliament members serve four-year terms.
The judicial branch of government in Turkey is rather complicated. It includes the Constitutional Court, the Yargitay or High Court of Appeals, the Council of State (Danistay), the Sayistay or Court of Accounts, and military courts.
Although the overwhelming majority of Turkish citizens are Muslims, the Turkish state is staunchly secular. The non-religious nature of Turkish government has historically been enforced by the military since the Republic of Turkey was founded as a secular state in 1923 by General Mustafa Kemal Ataturk.
Ilkhanate Timeline - History
4200 BC : Susa is founded in western Persia 3100 BC : Tables in proto-Elamite script 2700 BC : a first dynasty creates the Elamite kingdom (non Semitic) in western Persia with capital in Susa 2350 BC : The Akkadians conquer Susa 2180 BC : the Akkadian empire is destroyed by the Guti, who invade from the north, and the Elamites of Susa regain their independence 2007 BC : the Elamites of Susa capture Ur 2000 BC : the game of chess ("shatranj") develops in Persia 1340 BC : King Untash-Napirisha of Elam founds a new capital at Chogha Zanbil 836 BC : Shalmaneser II, King of Assyria, defeats the Medes, who rule in Persia 722 BC : Dayaukku/De oces founds the Median dynasty 710 BC : Daiukku founds the new capital of the Medians/Persians at Hakmataneh/Ecbatana (Hamadan) 700 BC : Achaemenes founds the Achaemenid dynasty of Persia in Anshan, subject to Media 675 BC : Khshathrita/ Phraortes unites the Median tribes and expels the Assyrians from northeastern Iran 653 BC : the Scythians invade the Median empire (northeast Persia) 646 BC : king Ashurbanipal of Assyria raids the Elamite capital Susa in Persia 626 BC : the Medians/Persians defeat the Scythians 625 BC : Median king Cyaxares moves the capital to Ecbatana (Hamadan) 615 BC : the Medes capture Assyrian cities 612 BC : the Babylonians, led by king Nabopolassar, and their allies the Medes, led by Cyaxares, destroy the Assyrian capital of Nineveh (as well as Nimrud) and split the Assyrian empire (Mesopotamia to Babylon and Elam to Media) while Egypt recovers control of Palestine and Syria 600 BC : Zarathustra forms a new religion in Persia 559 BC : Cyrus Achaemenian unifies Elam, and moves the capital of the Achaemenids to Susa 550 BC : Cyrus Achaemenian defeats Astyages, emperor of the Medes, conquers its capital Ecbatana (Hamadan), and unifies Media and Elam in the Persian empire 546 BC : Cyrus overthrows Croesus of Lydia 539 BC : Cyrus of Persia sacks Babylon and frees the Jews 530 BC : Cambyses becomes king of Persia 525 BC : Cambyses of Persia conquers Egypt at the battle of Pelusium 522 BC : Cambyses dies and civil War erupts in Persia 521 BC : Darius becomes king of Persia and divides Persia into satrapies 521 BC : Darius of Persia expands the Persian empire beyond the Indus River 518 BC : Darius founds the new capital of Persia, Persepolis 514 BC : the Persian kind Darius invades Scythia 500 BC : Darius makes Aramaic the official language of the Persian empire 499 BC : Ionian cities revolt against Persian domination 498 BC : Ionian cities helped by Athens sack Sardis but are beaten at the Battle of Ephesus 492 BC : Darius of Persia attacks Thrace and Macedonia but the fleet is destroyed by a storm before it can reach Athens 490 BC : Darius invades mainland Greece to punish Athens but loses at the battle of Marathon 486 BC : The satrapy of Egypt and Judah revolt 485 BC : Darius dies and Xerxes becomes king of Persia 480 BC : Xerses, king of Persia, invades Greece and wins the battle of Thermopylae, but is defeated at the naval battle of Salamis because the Greeks employ the faster trireme boats 479 BC : The Greeks defeat the Persians at the battle of Plataea and expel the Persians from Europe 465 BC : Artaxerxes I Longimanus becomes king of Persia 424 BC : Xerxes II becomes king of Persia 404 BC : Artaxerxes II Mnemon becomes king of Persia and loses Egypt 358 BC : Artaxerxes III Ochus becomes king of Persia 343 BC : Artaxerxes III destroys Sidon that has revolted and invades Egypt 336 BC : Darius Codomannus becomes king of Persia 334 BC : Alexander defeats the Persian army at the Dardanelles 333 BC : Alexander invades the Persian empire from Syria to Palestine 331 BC : Alexander the Great conquers Persia and destroys Persepolis, ending the Achaemenid dynasty 329 BC : Artaxerxes V dies, last of the Achaemenians 323 BC : Alexander the Great dies at Babylon and his empire is carved into three empires: Cassander rules over Greece and Macedonia, Lysimachus rules over Thracia and Asia Minor, Ptolemy rules over Egypt, Judea, Syria, Mesopotamia and India 312 BC : Ptolemy's general in Syria, Seleucus Nicator, declares himself satrap of Babylon 305 BC : Seleucus Nicator establishes a kingdom ranging from Syria in the west to India in the east and founds the Seleucid dynasty with capital in Seleucia (Iraq) 303 BC : Seleucus grants Punjab and Afghanistan to Chandragupta Maurya 282 BC : Seleucus defeats and kills Lysimachus and thereby conquers Asia Minor 281 BC : Seleucus is murdered by the king of Thracia and is succeeded by his son Antiochus who transfers the capital to Antiochia 250 BC : Diodotos, a Macedonian ruler of the satrapy of Bactria (Afghanistan), declares its independence from the Seleucids 250 BC : the Parni invade the satrapy of Parthia (northern Iran) and found the Parthian empire with capital in Ctesiphon (near Seleucia) and Arsaces as ruler (founder of the Arsacid dynasty) 248 BC : Tiridates leads the Parthians to independence from the Seleucids 246 BC : defeated by Ptolemy III Euergetes, the Seleucid empire loses eastern lands to the Parthians and to Pergamum 239 BC : Bactria declares independence from the Seleucids 198 BC : the Seleucids under Antiochus III conquer Palestine and Phoenicia from the Ptolemaics 192 BC : the Seleucids under Antiochus III are defeated by the Romans in Thracia 190 BC : Bactrian king Euthydemus defeats Seleucid king Antiochus III at Magnesia 188 BC : Pergamum conquers the Seleucid lands of Lydia, Phrygia, Lycaonia, Pisidia 185 BC : Parthians under Priapatius expand into Seleucid eastern Iran 175 BC : Mithraism (an offshoot of Zoroastrianism that worships Ahura Mazda as the sole and creator god) is born in Bactria 170 BC : Batrian king Demetrios I expands Bactria to northwestern India 155 BC : Bactrian king Menander invades northwestern India 145 BC : the Kushan (Yuezhi), nomadic tribes expelled from China by the Hsiungnu (Huns), overthrow the kingdom of Bactria and pushes the Scythians south to Iran and India 141 BC : the Parthians of Mithradates I conquer Media and Elam from the Seleucids, while Edessa becomes de-facto independent 135 BC : the Kushan establish their capital in Kabul 127 BC : the Parthians under Phraates II are defeated by the Scythians 126 BC : the Parthians under Artabanus II conquer Babylonia from the Seleucids, who now control only Syria 124 BC : the Parthians under Artabanus II are defeated again by the Scythians and Mithridates II succeeds Artabanus II as king of Parthia 53 BC : the Parthians led by Orodes II defeat the Romans at Carrhae (Syria) 20 BC : a treaty between Rome and the Parthians fixes the boundary between the two empires along the Euphrates river (Iraq) 78 AD : Kanishka, king of the Kushan, enlarges the kingdom from Bactria into Uzbekistan, Kashmir, Punjab, moves the capital to Peshawar and promotes Buddhism instead of Zoroastrianism 116 : Roman emperor Trajan defeats the Parthian king Vologezes III and conquers Mesopotamia, including the Parthian capital Ctesiphon 224 : Ardashir, descendant of the priest Sassan, seizes the throne of Persia/Parthia, ends the Arsacid dynasty, and becomes the first Sassanid king with capital in Istakhr (near Persepolis) and Zoroastrianism as the official religion 225 : Ardashir I Sassanid defeats Artabanus V, last Parthian ruler, and moves the capital to Ctesiphon 233 : Ardashir I Sassanid conquers Kushan 244 : Shapur I becomes king of the Sassanids and attacks Rome 250 : Shahpur I establishes the library of Jondi Shahpur, one of the largest in the world 256 : the Persians/Sassanids conquer Dura Europus in Mesopotamia 241 : Mani, a thinker from Ecbatana, begins to preach in Seleucia-Ctesiphon 276 : Mani is crucified by the Sassanids for tring to incorporate Judaism, Christianity and Zoroastrianism into one religion ("manicheism") 298 : the Sassanids sign a peace treaty with Rome 363 : the Sassanid king Shapur II defeats the Roman emperor Julian and recapture Nisibis and Armenia 379 : Shapur II died after conquering Arabia and reaching the border with China 451 : Zoroastran Persia (Sassanids) defeats Christian Armenia 460 : Persian king Firuz persecutes Jews, who emigrate to Arabia 484 : Zoroastran Persia and Christian Armenia sign a treaty that allows the Armenians to keep their religion 528 : the Sassanid intellectual Mazdak advocates the abolition of private property, the division of wealth, nonviolence and vegetarianism 531 : Khusro I ascends to the Sassanid throne and is influenced by Mazdakism 560 : the Sassanid king Khusro I builds the Palace of the Great Arch in Ctsiphon 579 : the Sassanid king Khusro I dies and is succeeded by Khusro II 590 : the Sassanid king Khusro II launches a new attack against Byzantium 600 : the Zoroastrian high priest Tanar establishes the canon of the Avesta 614 : the Sassanids capture Jerusalem from Byzantium 619 : the Sassanids capture Egypt from Byzantium 623 : Byzantine troops destroy the fire temples of Persia (in revenge for the Persian desecration of Jerusalem) 626 : the Sassanids besiege Byzantium 627 : the Sassanid king Khusrau II is defeated by Roman emperor Heraclius at Niniveh 628 : Khusrau II is assassinated by his troops while the Romans retake Syria from the Sassanids 632 : the Sassanid queen Purandokht signs a peace treaty with Byzantium 636 : the Arabs capture Ctesiphon, the last Sassanid is assassinated in Merv and the Sassanid empire ends 600 : Steel is invented in Iran (Persia) 600 : Steel is invented in Iran (Persia) 630 : Seven emperors are raised to the throne of Iran in four years 632 : Abu Bakr, one of Mohammed's followers and the first Muslim caliph ("prophet's successor"), quells upheavals throughout Arabia and declares war on the Roman and Persian (Sassanid) empires 650 : the Arabs conquer the whole of Persia 697 : the Arabs force the Persians to abandon the Pahlavi alphabet in favor of the Arabic script 720 : the Zayids do not recognize the imam Baqir and cause a split within the shiites 749 : Abu 'l-'Abbas Saffah, whose army is led by the Persian general Abu Muslim Khorasani, replaces the Umayyad dynasty with the Abbasid dynasty 840 : Sibovayh, a Persian scholar, codifies the Arabic grammar and writes the first Arabic dictionary 850 : the Persian mathematician Khwarazmi founds Algebra and invents the Arabix numerals 867 : the Saffarids (shiite) in eastern Persia become virtually independent 879 : the Safarid ruler Yaqub Leys revolts against the Arabs and unifies most of Persia 899 : the Samanids defeat the Saffarids and expand their empire to Persia but adopt the Persian language 945 : the Buyids (shiite) descend from the Caspian Sea, and invade Abbasid Persia 949 : Adud Dawla of the Buyid dynasty adopts the Persian imperial title shah 950 : Pahlavi, the language of Persia, is reformed according to the Arabic script 962 : the Ghaznavid kingdom is founded in Afghanistan (at Ghazni) by Alp-tegin, a Turkic slave soldier of the Samanids 977 : the Buyid shah Adud Dawla conquers Baghdad and seizes effective control of the caliphate from the Abbasids 977 : Sebaktigin, king of the Ghaznavid kingdom, invades northern India and Central Asia 999 : the Ghaznavids of Afghanistan defeat the Samanids of Persia in Khurasan and the Qarakhanids seize Bukhara 1030 : Mahmud Ghazni dies and the Ghaznavid empire declines 1038 : the Seljuks, led by Toghrul Beg, defeat the Ghaznavids near Merv and invade Persia, moving their capital to Isfahan 1055 : the Seljuks defeats the Buyids, invade Mesopotamia and install themselves in Baghdad under the suzerainty of the Abbasids 1091 : the Seljuqs move their capital to Baghdad 1092 : Mohammed I ibn Malikshah dies and the Seliuq empire breaks up into independent kingdoms in Iran, Iraq, Syria and Anatolia (Rum) 1118 : Mohammed I ibn Malikshah dies and the Seliuq empire breaks up into independent kingdoms in Iran, Iraq, Syria and Anatolia 1153 : the Khwarazmis conquer Persia from the Seljuqs 1194 : the last Persian Seljuq ruler dies and Seljuq power collapses in Iran 1220 : the Mongols invade Transoxania (Bukhara and Samarkand) and Iran/Persia 1258 : the Mongols destroy the Abbasid caliphate of Baghdad (killing 800,000 people including the last Abbasid caliph), conquer Persia, Mesopotamia and Syria and establishing an Ilkhanate with capital in Baghdad 1260 : the Mamluks stop the Mongols in Syria and annex Syria 1263 : the Mongol leader Hulegu assumes the title of "Ilkhan" as ruler of Persia 1274 : the Persian astronomer Nasir Al-Din Tusi builds the Maraghah observatory 1294 : Kublai Khan dies and the empire fragments in khanates, one of them being the Ilkhanate, descendants of Hulegu, with capital in Tabriz 1295 : Ghazan, the Ilkhan, converts to Shia Islam, and the Ilkhanate becomes a sultanate 1301 : Shaykh Safi al-Din, of Kurdish descent, founder of the Safavid dynasty, founds a Sunni Sufi order in Uzbekistan, the Safaviyya 1334 : Sadr al-Din, Safi's son, claims to be a descendant of the founder of Islam, Mohammed 1335 : Abu Said dies and the Ilkhanate disintegrates 1365 : the turkic-speaking Timur overthrow the Chaghatai khanate and conquers Iran (Persia), the old Ilkhanate, establishing his capital in Samarkand 1351 : the turkic-speaking Qara Quyunlu dynasty establishes itself over northwestern Iran 1365 : the turkic-speaking Timur overthrow the Chaghatai khanate and conquers Iran (Persia), the old Ilkhanate, establishing his capital in Samarkand 1406 : the turkic-speaking Qara Quyunlu dynasty moves its capital to Tabriz 1413 : Timur's empire begins to disintegrate 1447 : the turkic-speaking Qara Quyunlu under Jahanshah conquer Shiraz 1447 : The Safaviyya master Shaykh Junayd transforms the Sufi order into a military movement and fights Christians in Georgia and Trebizond 1469 : The Turkic-speaking Aq Quyunlu dynasty takes control of most of Persia from the Timurids 1500 : The Shaybanid dynasty seizes Transoxania 1501 : Shah Ismail I (a 14-year old boy from the northwest who claims to be the hidden imam, a descendant of the seventh imam, a reincarnation of Khird, the mahdi and the spirit of Jesus and even assimilates legends from Buddhism and Zoroastrianism) founds the Safavid dynasty and declares Twelveer Shiism as the state religion persecuting Sunni Muslims 1502 : Ismail I conquers Tabriz 1509 : Ismail I conquers Baghdad, massacres Sunni Muslims and imposes Shia Islam on the Safavid empire 1510 : Ismail I conquers Herat 1514 : The Ottomans of Selim I defeat Shah Ismail I Safavid army at Chaldiran (Iran/Persia) thereby conquering Kurdistan and Armenia 1514 : Portugal conquers the port of Comorao (Bandar Abbas) to control trade in the Persian Gulf 1515 : Portugal conquers the port of Hormuz to control trade in the Persian Gulf 1524 : Ismail dies having united Iran/Persia and most of Afghanistan 1534 : the Ottomans capture Baghdad from the Safavids, helped by a popular insurrection of the Sunnis, but the Safavids survive in eastern Iran, Azerbajan and the southern Caucasus 1555 : the Ottoman empire conquers Mesopotamia from the Safavid empire with the Peace of Amasya 1587 : Safavid king Shah Abbas I creates a gunpowder-based military force with a slave army and economic revival 1597 : Safavid king Shah Abbas I moves the capital to Isfahan 1598 : Collapse of the Shaybanid dynasty in Transoxania, replaced by the Astrakhanid dynasty 1614 : The Safavids conquer Comorao (Bandar Abbas) from Portugal 1616 : The English East India Company acquires rights to trade freely in Iran 1622 : The Safavids take Hormuz from the Portuguese with help from the British 1623 : The Safavids capture Baghdad from the Ottomans and begin a 16-year war 1629 : The great mosque of Isfahan is completed 1638 : the Ottomans capture Baghdad from the Safavids 1639 : The Ottomans and the Safavids sign the Treaty of Zuhab that returns Mesopotamia to the Ottomans and gives the Caucasus to Iran 1642 : Safavid ruler Abbas dies and is succeeded by Abbas II that continues his construction projects 1656 : Safavid ruler Abbas II orders the forced conversion of Jews 1666 : Isfahan has 162 mosques, 48 colleges, 182 caravansaries, 273 public baths 1722 : Mahmoud Khan, an Afghan chieftain, revolts against the Safavids, invades Iran/Persia and captures Isfahan, thus ending the Safavid dynasty 1723 : Russia invades Iran from the north (Baku) and the Ottomans invade from the west 1725 : Mahmoud Khan of Persia is murdered by his cousin Ashraf 1725 : The Ottomans conquer Tabriz, Armenia and Georgia from Iran 1729 : Iranian/Persian general Nadir Kuli of northeastern Iran expels the Afghans and reinstates the Safavids to power 1735 : Nadir's Persian army defeats the Ottomans and regains Armenia, Georgia and Tabriz 1736 : The last Safavid dies and Nadir proclaims himself the new shah of Iran/Persia 1739 : Iranian/Persian general Nadir Shah invades India and sacks Delhi, stealing the Peacock Throne and the Koh-i-noor diamond 1740 : The Astrakhanid dynasty collapses and Uzebkistan and Turkmenistan are absorbed into Iran/Persia 1747 : Nadir Shah is assassinated and Iran/Persia, Turkmenistan, Uzbekistan and Afghanistan disintegrate 1747 : Ahmad Shah Duran, the Afghan commander of Nadir's bodyguard, proclaims himself the ruler of Afghanistan with capital in Kandahar and founds the Durrani dynasty 1750 : Karim Khan of the Zand tribe wins the civil war in Iran/Persia and establishes the Zand dynasty 1779 : Agha Mohammad Qajar of a Turkic tribe (a former slave who had been castrated) defeats the Zand and creates his own kingdom with capital in Tehran 1785 : The Astrakhanid dynasty is replaced by the Mangit dynasty in Bukhara 1794 : Agha Mohammad Qajar conquers all of Iran/Persia 1796 : Agha Mohammad Qajar crowns himself shah, thus terminating the Zand dynasty and founding the Qajar dynasty, and unifies Iran/Persia, Uzebkistan and Turkmenistan with farsi as the official language and Shiite Islam as the official religion 1797 : Agha Mohammad Qajar is murdered by his servants and succeeded by his nephew Fath Ali, who suppresses the Sufi order in Iran 1804 : Russia and Iran go to war over the Caucasus 1808 : France helps Iran train a new army 1813 : Iran loses the war against Russia and recognizes Russian rule over Georgia and Azerbajan (Treaty of Gulistan) 1814 : Britain and Iran ally at the Treaty of London 1823 : Ottoman Empire and Iran sign a peace treaty defining their borders 1828 : Iran (Persia) loses the Caucasus (Georgia, Armenia, Azerbaijan) to Russian (Treaty of Turkmanchay) 1834 : Fath Ali dies and his grandson Muhammad, with help from Britain and Russia, becomes shah of Iran and appoints his Sufi master Hajji Mirza Aqasi as prime minister, thus rehabilitating Sufism against the opposition of the ulema 1839 : Massacre of Jews in Meshed (Iran) 1844 : Sayyid Ali Muhammad proclaims himself to be the Bab (and later the Mahdi), the manifestation of the 12th imam and starts a new religion 1847 : Iran and the Ottomans sign the treaty of Erzurum 1848 : Muhammad dies and the 16-years old prince Nasir al-Din becomes shah of Iran with help from Britain 1849 : Shaykh Murtada/Morteza Ansari is recognized as the spiritual leader of all Shiites, the first time that religious leadership is concentrated in one person 1850 : The Bab is executed 1852 : Babists try to assassinate the shah and are massacred throughout Iran, they move to Ottoman Palestine and found the Baha'i faith 1856 : Britain defeats Iran at Herat in Afghanistan 1867 : Massacre of Jews in Barfurush (Iran) 1868 : Russia conquers Samarkand and Bukhara in Uzbekistan 1869 : Two million people die in Iran in three years of famine 1872 : Iran grants Baron DeReuter railway monopoly, mining rights and control of customs revenues 1879 : Britain invades Afghanistan which becomes, de facto, a British colony 1881 : Persia loses Turkmenistan to Russia 1889 : Pan-Islamic activist Jaman al-Din al-Afghani returns to Iran from the Ottoman land 1890 : Iran grants Britain a monopoly on tobacco but the population rises in protest 1896 : Nasir al-Din is assassinated by a follower of Jaman al-Din al-Afghani and Muzaffar al-Din becomes the new Iranian shah 1897 : Iran opens the first public school for girls 1905 : Constitutional revolution in Iran Dec 1906 : The first democratically elected parliament in Iran approves a parliamentary constitution and appoints Morteza Gholi Khan Sanioddoleh as leader of the parliament Jan 1907 : Muzaffar dies and his pro-Russian son Muhammad Ali becomes the new shah of Iran 1907 : Britain and Russia sign a treaty (Convention of St Petersburg) dividing Iran, Central Asia and Afghanistan into respective spheres of influence May 1908 : The first oil well is drilled in the Middle East (Iran) by a British company Jun 1908 : The shah Muhammad Ali crushes an insurrection with help from Russia and suspends the constitution 1909 : Britain organizes the Anglo-Iranian Oil Company to exploit the Iranian oil fields Jul 1909 : A revolution led by Najaf Quli Khan deposes the shah and restores the constitution Feb 1911 : Two Russian hitmen kill Morteza Gholi Khan Sanioddoleh 1911 : Russia invades the northern provinces of Iran and forces Iran to dissolve parliament and to restore the power of the shah 1915 : Refineries are constructed at Abadan 1918 : The first public school for girls opens in Iran 1919 : An Anglo-Iranian treaty turns Iran into a de-facto protectorate of Britain 1919 : Afghanistan gains independence from Britain Feb 1921 : Cossack general Reza Khan seizes power in Iran with a coup and becomes war minister 1922 : Iran hires the US economist Arthur Millspaugh to run its finances 1925 : Reza Khan appoints himself as Shah of Persia, the Qajar dynasty ends and the Pahlavi dynasty begins, with a program of economic and cultural Westernization with a secular educational system 1927 : Iran opens a national bank under German management 1928 : Iran introduces a law code that replaces Islamic shariia 1929 : Iran's population is about 12 million and Tehran has about 250,000 people 1930 : The first Iranian-made film 1933 : Zahir Shah becomes king of Afghanistan 1935 : Reza changes Persia's name to Iran 1935 : Tehran University is founded 1936 : Iran bans the Islamic veil for women 1938 : A railway opens connecting the Caspian Sea to the Persian Gulf 1939 : Over 40% of Iran's foreign trade is with Germany 1940 : The Middle East produces only 5% of the world's oil Aug 1941 : The 20-year old Reza Shah Pahlevi ascends to the throne of Iran when his father is deposed by British and Soviet troops for refusing to expel the many German advisors, and Iran becomes the main transit point for supplies going to the Soviet Union Sep 1943 : Iran declares war on Germany 1946 : Britain and the Soviet Union withdraw from Iran 1951 : Mohammad Mossadegh becomes prime minister of Iran and nationalizes the Anglo-Iranian Oil Company 1953 : the USA's and the British secret services engineer a coup to remove Iran's prime minister Mohammad Mossadegh, and the USA replaces Britain as the main player in the Middle East 1955 : Turkey, Iraq, Pakistan, Iran and Britain sign the Baghdad Pact that de facto asserts British influence in the Middle Eastagainst the Soviet Union 1956 : Iran has 20 million people 1960 : Oil developing countries (Iran, Iraq, Kuwait, Saudi Arabia and Venezuela) found the OPEC 1962 : the shah Reza Pahlevi of Iran introduces a series of reforms (including women's suffrage) called "white revolution" 1963 : Iran begins an economic recovery during which GDP per capite will increase fives times in 15 years 1972 : The price of oil is $3 per barrel, double the price of 1970 Dec 1973 : The price of oil reaches $11.65 per barrel, almost four times what it was a year earlier 1973 : Iran cancels DeReuter's concessions under pressure from the religious establishment 1975 : The shah bans all political parties except the Iranian People's Resurence Party of prime minister Hoveyda 1976 : Iran has 34 million people 1977 : There are more university students from Iran than any other nationality in the USA Jan 1978 : An anti-Khomeini article causes widespread anti-government demonstrations during which dozens of people are killed by the police Feb 1978 : Riots erupt in Tabriz (Iran) Aug 1978 : More than 420 people are killed when Islamists set fire to a movie theater in Abadan Dec 1978 : One million people demonstrate in Tehran against the shah Jan 1979 : The shah Reza Pahlevi leaves Iran Feb 1979 : Iran becomes a theocratic republic led by the ayatollah Khomeini with a strong anti-USA posture ("Islamic Revolution") and strict Islamic laws (girls can legally be forced into marriage at the age of 13) 1980 : Iraq (Saddam Hussein) attacks Iran (Khomeini) 1980 : Iran's fertility rate is 6.5 1980 : Two women are elected to Iran's parliament 1981 : Ali Khamenei is appointed president of Iran 1982 : the Hezbollah is founded by a radical shiite group with the mission of creating an Iranian-style Islamic republic in Lebanon 1983 : Iraq uses chemical weapons against Iranian troops 1985 : Hezbollah suicide commandos organized by Iran blow up the US and French barracks killing 241 marines and 58 French soldiers 1985 : Husain Ali Montazeri and Hashimi Rafsanjani compete for power in Iran's parliament 1988 : a missile fired by a US warship downs an Iranian civilian airplane and kills all 290 passengers aboard 1988 : terrorists backed by Libya blow up a Pan Am plane over Scotland killing 259 people probably on behalf of Iran 1988 : the war between Iraq and Iran that has cost about one million lives ends with no winner Jun 1989 : Khomeini dies and is replaced by Khamenei as supreme leader, while Rafsanjani wins the presidency over Montazeri 1989 : GDP increases 7% yearly on average through the mid 1990s 1992 : Riots against the regime 1992 : Iranian agents kill Sadegh Sharafkandi, the leader of the Kurdistan Democratic Party of Iran, in Berlin, Germany 1992 : The border with Turkmenistan reopens after 70 years 1995 : The population of Iran is 61 million 1997 : Mohammad Khatami, a reformist, is elected president of Iran, but the ayatollahs still control the army 1997 : Iranian cleric Hoseyn Ali Montazeri criticizes Ali Khameini's dictatorship and is placed under house arrest Apr 1997 : Iranian intelligence agents murder four Iranian Kurds in Germany 1998 : The Iranian Tunneling Association is founded in Iran 1999 : A raid on a Teheran student dormitory by Iranian police and right-wing vigilantes triggers student riots 1999 : a raid on a Teheran student dormitory by Iranian police and right-wing vigilantes triggers student riots 2000 : Iranian reformist leader Saeed Hajjarian is almost killed in an assassination attempt 2002 : The exiled National Council of Resistance reveals that Iran is building a secret underground nuclear plant at Natanz 2002 : Qassem Suleimani is appointed to lead the al-Quds force of the Iranian Revolutionary Guards 2003 : Abdolmalek Rigi founds the Sunni terrorist group Jundullah to fight against the Iranian regime 2003 : students demonstrate in Teheran against the Iranian regime, helped by USA-based television stations and by radio stations run by Iranian exiles 2004 : A train accident kills 295 people in Iran 2004 : Iran's ayatollahs outlaw most of the opposition candidates so that parliamentary elections are won by the conservative party 2004 : Iran is accused by the USA of trying to build a nuclear weapon and accepts to stop enriching uranium 2004 : Qassem Suleimani's al-Quds funds and arms the Shiite militias in Iraq like the Mahdi Army to fight the USA 2005 : The exiled National Council of Resistance reveals that Iran is building a network of tunnels to connect 14 secret nuclear weapon sites 2005 : Anti-USA conservative politician Mahmoud Ahmadinejad (a former member of the Revolutionary Guard) wins presidential elections in Iran, refuses to dismantle Iran's nuclear program and calls for the destruction of Israel 2005 : Russia sells "defense" missiles to Iran Mar 2006 : Sunni militants kill 22 people in Iran's Baluchi region 2006 : the Sunni group Jundullah kills 21 members of the security forces on a highway outside Zahedan, Iran Feb 2007 : Sunni militants kill 11 people in Iran's Baluchi region 2007 : the USA accuses Iran of helping insurgents kill USA soldiers in Iraq Mar 2008 : Iran's Suleimani helps arrange a ceasefire between the Iraqi Army and the Mahdi Army Dec 2008 : A suicide bomber of the anti-Iranian group Jundaliah kills four people in Iran May 2009 : Iran blames the Sunni group Jundullah for a suicide attack on a mosque of Zahedan that kills 25 people Jun 2009 : supporters of opposition leader Mir Hossein Moussavi protest against rigged elections in Iran won by incumbent Mahmoud Ahmadinejad Aug 2009 : Show trials of opposition leaders are broadcast live on television in Iran in the biggest purge since the founding of the Islamic Republic Sep 2009 : The USA, Britain and France discover that Iran has built a secret uranium-enrichment facility near Qum Oct 2009 : 42 people including several members of Iran's Revolutionary Guards are killed in a suicide bombing in the Baluchi region by Sunni group Jundallah Jan 2010 : Iranian physicist Massoud Ali Mohammadi is assassinated Sep 2010 : A bomb kills ten people in northwest Iran Nov 2010 : Iranian nuclear scientist Majid Shahriari is killed and Fereydoon Abbasi Davani is wounded Dec 2010 : Two suicide bombers of the Sunni Muslim group Jundollah kill 35 people in southeastern Iran during a Shiite ceremony in retaliation for the execution of the group's leader Feb 2011 : Fereydoon Abbasi Davani is appointed to lead Iran's nuclear program Jul 2011 : About two thirds of Iraq's counterterrorism missions are aimed at Iranian-backed militias Sep 2011 : Iran's first nuclear plant goes into operation Sep 2011 : Russia and China are the only countries to support Syria's crackdown on dissidents while even Syria's ally Iran distances itself from Assad's regime Oct 2011 : The USA foils a plot by the Iranian Islamic Revolutionary Guards to assassinate the Saudi ambassador to the USA and to bomb the embassy of Saudi Arabia in the USA Nov 2011 : An explosion kills Hassan Moqqadam, the head of Iran's missile program Dec 2011 : The Iranian rial drops to its lowest level ever against the dollar due to increased sanctions by the USA Jan 2012 : Iranian nuclear scientist Mostafa Ahmadi-Roshan is assassinated Dec 2012 : Marziyeh Vahid Dastjerdi, the only female minister in 30 years of Iran's Islamic republic, is removed from office after a dispute with president Ahmadinejad 2012 : Qasem Soleimani leads Iran's efforts to help Assad of Syria against the rebels Jun 2013 : Hassan Rouhani is elected president of Iran but real power remains in the hands of ayatollah Ali Khameini Sep 2013 : For the first time since 1979 the president of the USA and the president of Iran speak on the phone Oct 2013 : Sunni rebels kill 14 Iranian guards on the border with Pakistan and Iran retaliates by hanging 16 prisoners 2013 : Iran's fertility rate is 1.9 Apr 2015 : Iran signs a nuclear deal with the world powers Apr 2015 : Sunni rebeles of Jaish-ul Adl kill 8 Iranian border guards Jul 2015 : Iran signs a deal limiting its nuclear program in return for the United Nations to remove economic sanctions Aug 2015 : Oil prices fall below $40 a barrel for first time since 2009 Feb 2016 : The first train to connect China and Iran takes 14 days through Kazakstan and Turkmenistan Feb 2016 : Reformists allied with Rouhani make huge gains in the Assembly of Experts Jun 2017 : ISIS's first attacks in Iran kill 12 people at Tehran's parliament and Khomeini mausoleum Nov 2017 : Iranian dissident Ahmad Mola Nissi is assassinated in the Netherlands Jun 2018 : Police in three European countries arrest an Iranian diplomat who was about to carry out a terrorist attack against Iranian dissidents Dec 2017 : Popular protests erupt in Mashad and then spread to other cities after a leak reveals that the government spends billions of dollars on military and clerical agencies May 2018 : Israel launches a wave of missile strikes on Iranian forces in Syria, after coming under rocket fire Aug 2018 : Iran's rial falls 140% to the dollar Sep 2018 : Terrorists of the Arab Struggle Movement for the Liberation of Ahvaz (ASMLA) attack a military parade and kill 25 people, mostly members of the Islamic Revolutionary Guard Nov 2018 : The USA reneges on the nuclear deal with Iran and reimposes sanctions on Iran, which has complied with the deal 2018 : Amnesty International accuses Iran of arresting 7,000 political dissidents in 2018 Feb 2019 : A suicide bomber kills 41 members of the Islamic Revolutionary Guards in southeast Iran Mar 2019 : Iran human-rights lawyer Nasrin Sotoudeh, arrested after defending women who remove their headscarves, is sentenced to 38 years in prison and 148 lashes Oct 2019 : Exiled dissident blogger Ruhollah Zam is lured to Iraq, arrested and deported to Iran Nov 2019 : Anti-government protests spread following an increase in gasoline prices and more than 180 people die Jan 2020 : A US drone kills Qasem Soleimani, the head of Iran's elite Quds Force, while he is in Iraq, and an Iranian defense missile by mistake downs a passenger airplane killing 176 people Mar 2020 : Iran becomes an epicenter of the covid-19 pandemic, the worst affected country in the Middle East May 2020 : Romina Ashrafi is killed by her father in an honor killing that shocks Iran Jun 2020 : Iran issues an arrest warrant for Trump over the murder of general Soleimani Jul 2020 : Iran accidentally shoots down a Ukrainian airplane killing 176 people Nov 2020 : Iran's top nuclear scientist Mohsen Fakhrizadeh is assassinated by Israeli agents in Tehran Dec 2020 : Iran executes dissident blogger Ruhollah Zam Jan 2021 : Iran outlaws violence against women Mar 2021 : China and Iran sign a 25-year commercial deal Apr 2021 : Israel sabotages Iran's Natanz nuclear facility Apr 2021 : A leaked tape by Iran's foreign minister Mohammad Javad Zarif reveals that Iran entered the Syrian civil war at the behest of Russia and that Russia maneuvered to make sure that Iran would not make peace with the West
The Exploration Age-1411-1580
After the death of Alayskhun Khan (Alaysk’s Son who had reigned from 1380-1411), the new Khan, Abusidya Khan , made measures of bureaucratizing and centralizing his empire, allowing different tribes to elect representatives to regional councils who would send representatives to the main council in the new capital of Karakorum. Vast sanitation systems and civil engineering projects were undertaken as Mongol scientists had discovered a link between sanitation and the spread of the black plague. Relations increased with Tamil peoples in southern India as well as the Delhi Sultanate in Northern India, but the Vedic kingdoms in the middle were still a mystery. The Mongols maintained a very good relationship with the various caliphates of northern Africa and supplied Morocco with weapons to help with the second Muslim conquest of Iberia in 1442. Mongol trading ships also made contacts with several nations on the east coast of Africa, establishing the colony of Malagasystan in OTL Madagascar. Women accomplished most of the reforms as they held most of the positions in government while men held military positions. Abusidya’s daughter, Vulvuska, became the first female Great Khan (Khatun) of the empire. She set out to find Alaska using new technology developed by various reforms to science and the various renaissance scientists which(in this timeline) resided in Mongol Vassaldoms. In 1460, an African nation known as the Congo Empire which included much of east and central Africa had prevented Mongolia from getting rubber, so Christopher Columbus(born in the Mongol Vassal of Italistan) proposed a trade route that went around the world and to the other side of Africa to get rubber from there. She agreed and sent Columbus to a port in Malagasystan with a fleet of Mongol Treasure Ships(the size of modern cruise ships) to travel around the world to the west coast of Africa. He landed on the coast of Australia, which he named East Congostan as he thought that’s where he was. He quickly befriended the native population and built up several cities, exploiting a variety of natural resources on the continent.( In OTL, he enslaved populations. But as the Yassa banned slavery, in this Timeline he doesn't). He realized that this was not in Africa and continued on his voyage. He eventually landed near the Inca Empire where he established a colony. This colony quickly came to clash with the Incas and, after a bloody war, the Mongols had secured vassaldom over the Inca. This area came to be known as Incastan. In 1512, Vulvuska sent traders out to north Russia to create second route between Incastan and Yuan. They discovered that this land was indeed called Alaska by the native Aleutians, thus making it the Mongols’ “promised land”. The land was quickly conquered as the Mongol Armies travelled farther inwards, assimilating the small nomadic encampments of people in modern Canada. This was until they came to clash with a large political body known as the Iroquois Confederacy. By the end of this era, they had established the colony of Alaska in OTL Alaska in California, as well as Incastan on the west coast of South America.
Mongol Empire by the end of the Exploration Age. Dark Red=Main Empire, Light Red=Vassal, Orange=Ally, Yellow=Explored, Blue=Hostile,